Các chuyên mục 
Người đàn ông của làng giải trí với mái tóc nhuộm vàng rám nắng giả và sở trường thu hút đám đông bắt đầu cầm quyền từ 4 năm trước, đưa ra lời hứa gây kinh ngạc trong bài phát biểu nhậm chức rằng ông sẽ chấm dứt “sự tàn sát người Mỹ”.
Nhưng ông Trump, người tự gọi mình là “thiên tài” khác biệt, có thể làm điều không tổng thống nào làm được, hóa ra lại là người để lại tình cảnh được ví như cuộc nội chiến Mỹ lần hai.
Từ chiếc Không lực một, ông Trump sẽ nhìn thấy thủ đô của nước Mỹ biến thành một doanh trại vũ trang, sau khi trụ sở Quốc hội Mỹ bị phá phách hôm 6/1.
Trong lễ nhậm chức của ông Joe Biden, lực lượng Vệ binh quốc gia mang súng tự động đứng gác khắp thủ đô. Rào chắn được dựng lên ở nhiều nơi trên những khu phố vắng như thủ đô Baghdad của Iraq.
Quân lính được triển khai ở Washington còn nhiều hơn ở Afghanistan. Đó là những người Mỹ đang bảo vệ người Mỹ trước những người Mỹ khác.
Và khi nhìn thấy mái vòm lớn màu trắng trên đồi Capitol, ông Trump có thể nghĩ đến chuyện khi ông bắt đầu nhậm chức vào năm 2017, đảng Cộng hòa kiểm soát Nhà Trắng và cả hai viện của Quốc hội - lần đầu tiên trong một thập kỷ. Khi đó, dường như không gì có thể cản đường ông.
“Chúng ta sẽ chiến thắng nhiều đến mức khiến các bạn thấy chán và mệt với việc chiến thắng”, ông từng nói với những người ủng hộ.
Nhưng vào sáng 20/1, ông sẽ rời đi sau thất bại .
Ông trở thành vị tổng thống một nhiệm kỳ và hai lần bị luận tội. Đảng Dân chủ thay đảng Cộng hòa kiểm soát Nhà Trắng và cả hai viện trong Quốc hội.
Giới phân tích cho rằng không phải mọi thứ đều là lỗi của ông Trump.
Đại dịch COVID-19 trở thành thảm họa mà nhiều quốc gia giàu có khác cũng phải đối phó chật vật. Và từ đại dịch, với số người tử vong ở Mỹ tiệm cận mốc 400.000, tạo nên một làn sóng thất nghiệp, doanh nghiệp sụp đổ và đòi hỏi phải bơm một lượng tiền lớn từ thuế của dân để duy trì nền kinh tế.
Dù ông Trump bị cho là đã xử lý sai cuộc khủng hoảng y tế, nhưng có lẽ không vị tống thống nào của Mỹ dễ dàng đứng vững trước một trận sóng thần của những tin xấu như vậy.
Nhan nhản bê bối
Quay lại thời điểm năm 2016, nhiều người Mỹ cười cợt trước ý tưởng Nhà Trắng sẽ thuộc quyền chỉ đạo của ông Trump.
Rất nhanh chóng, ông Trump sớm thể hiện dấu ấn của mình trên tất cả thể chế của Mỹ, gắn thương hiệu dân tộc chủ nghĩa lên mọi thứ ông chạm vào.
Các đối thủ càng cố ngăn thì ông càng đi tiếp.
Cuộc điều tra trong 2 năm để làm rõ sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử năm 2016 và chiến dịch của Trump xác nhận có hành vi đáng lo ngại, những cuối cùng không dẫn đến điều gì.
Rồi đảng Dân chủ tiến hành thủ tục luận tội ông lần thứ nhất vào năm 2019, nhưng ông dễ dàng được tha.
Và tất cả những ồn ào bình thường có thể đành chìm một vị tổng thống, như trận chiến tại tòa với một ngôi sao khiêu dâm, những cáo buộc mập mờ công tư ở sân golf riêng để thu lời, vụ bỏ tù luật sư, cũng không khiến ông hề hấn gì.
Dùng Twitter như một vũ khí và tập hợp ủng hộ dưới chiếc mũ MAGA, ông Trump chiến đấu với cả phe chỉ trích và gần như cả thế chế của Mỹ.
Những người bất đồng trong Nhà Trắng lần lượt ra đi. Nhiều nhà báo trở thành “kẻ thù của người dân”. Các cơ quan tình báo và FBI bị coi là “vũng lầy”. Phe đối lập trong Quốc hội bị dán nhãn “kẻ nói dối”, “lười biếng” và “phản quốc”.
Như ông Trump viết trên Twitter năm 2012: “Khi ai đó tấn công tôi, tôi luôn tấn công lại, mạnh hơn 100 lần”.
Làm đối ngoại không giống ai
Câu chuyện trên vũ đài quốc tế cũng tương tự.
Vứt bỏ nỗ lực xây dựng đồng minh suốt nhiều thế kỷ của các đời tổng thống Mỹ, ông Trump biến những liên minh thành quan hệ dựa trên tính toán kinh tế.
Những nước gần gũi với Mỹ như Hàn Quốc, Đức và Canada bị cáo buộc “xé xác Mỹ”. Ngược lại, những kẻ thù của Mỹ như Triều Tiên và Trung Quốc được mời đến đàm phán, tham gia những sáng kiến ngoại giao khác thường mà ông Trump đóng vai chính.
Ông Trump nói rất nhiều về mình. Nhóm kiểm chứng của Washington Post nói rằng có đến hơn 30.000 phát biểu của ông Trump không đúng sự thật.
Ông Tump hay nói đùa, và có lần ông nói rằng ông sẽ thay đổi Hiến pháp để ông có thể nắm quyề suốt đời. “Điều đó khiến họ phát điên”, ông nói một cách vui vẻ.
Ông bắt đầu năm 2020 bằng bữa tiệc xa hoa ở câu lạc bộ Mar-a-Lago golf ở Florida, chắc chắn với niềm tin sẽ đắc cử vào tháng 11.
Nền kinh tế đang phát triển tốt, vai trò của ông trong đảng Cộng hòa và báo chí cánh hữu lên như diều gặp gió. Còn phe Dân chủ rơi vào hỗn loạn vì cạn kiệt gương mặt đại diện đủ sức đánh bại ông Trump.
Ông Trump trong cuộc gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un tại Singapore. (Ảnh: AP)Đối thủ không thể đánh bại
Khi COVID-19 mới xuất hiện, ông Trump làm hết sức có thể để giả vờ như không có gì nghiêm trọng đang xảy ra. Nhưng bất chấp nỗ lực của ông, virus tiếp tục lây lan chóng mặt.
Người đàn ông tự tin nhất thế giới cuối cùng đã gặp phải đối thủ mà ông không kiểm soát được.
Giữa bối cảnh đó, những cách thức truyền thống của ông Joe Biden lại trở thành lựa chọn thay thế được nhiều người ủng hộ.
Ngay cả cách ông Trump chỉ trích ông Biden là người đàn ông yếu đuối không thể ra khỏi căn cứ sở Delaware cũng bị tác dụng ngược. Ông Biden đơn giản chỉ cần nhắc nhở người Mỹ rằng ông đang cách ly với mọi người, rằng ông là người có trách nhiệm và có thể “hàn gắn” đất nước.
Ông Trump cười khi người dân đeo khẩu trang. Còn ông Biden luôn đeo khẩu trang.
Đến tháng 10, ông Trump mắc COVID-19 và phải nhập viện, sau này ông thừa nhận đã suýt chết khi đó.
Chơi với dao
Khi vận may ít dần, ông Trump nghĩ ra phương án B: Nếu thua trong cuộc bầu cử ngày 3/11, ông sẽ không thừa nhận và cáo buộc có gian lận. Kế hoạch này khiến nhiều người còn nghĩ rằng ông có thể chỉ đang đùa.
Nhưng suốt mấy tháng, ông liên tục cáo buộc phe Dân chủ chuẩn bị cho chuyện gian lận bằng chuyện cho phép gửi phiếu bầu qua thư, rồi đội luật sư của ông chiến đấu ở nhiều tòa án.
Trong khi đó, ông Trump dùng những công cụ và kênh yêu thích như Twitter và Fox News để nhắc lại những khẳng định của luật sư. Khi bị hàng loạt tòa án bác đơn, ông Trump kiện lên Tòa án tối cao, nhưng cũng bị gạt.
Khi thua ở Georgia, ông đòi kiểm phiếu lại. Khi kết quả ở bang này không thay đổi, ông gọi điện cho quan chức phụ trách bầu cử của bang để giục “tìm thêm phiếu”.
Nguồn sức mạnh lớn nhất của ông Trump là đám đông. Nhưng đùa với lửa có ngày bỏng tay. Cuộc bạo loạn ở Quốc hội ngày 6/1 khiến hình ảnh ông Trump bị tổn hại nghiêm trọng.
Twitter chặn tài khoản, các nhà tài trợ quay lưng, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell thôi ủng hộ, nhiều trợ lý thân thiết quay lưng hoặc nghỉ việc. Ông bị luận tội lần nữa.
Nhiều người vẫn thích gọi ông Trump là vị tổng thống của truyền hình thực tế. Ông không coi đó là sự xúc phạm.
Nhưng vào ngày 3/11, đa số người Mỹ đã quyết định dừng mùa tiếp theo của chương trình.
Ông vẫn có vài chục triệu người ủng hộ, nên sau này vẫn có thể làm gì đó liên quan đến đám đông.
Giờ đây, giống như diễn viên hết vai, ông đang phải chờ vai diễn tiếp theo.
Thất bại 'phủ đen' nhiệm kỳ của Trump
Từ một người "ngoại đạo" bước chân vào chính trường, Trump đã để lại một di sản bị "phủ đen" bởi thất bại, theo giới chuyên gia.
Ngày 20/1/2017, tỷ phú, ngôi sao truyền hình thực tế Donald Trump tuyên thệ nhậm chức tại thủ đô Washington, trở thành tổng thống thứ 45 của Mỹ. Chiến thắng của ông trước đối thủ Dân chủ Hillary Clinton từng được nhiều người kỳ vọng sẽ "thổi làn gió mới" vào chính trường Mỹ, nhưng cũng khiến không ít người lo ngại về vận mệnh nước Mỹ dưới sự chèo lái của một tổng thống non kinh nghiệm chính trị.
Để theo đuổi cam kết "Đưa Mỹ vĩ đại trở lại" và "Nước Mỹ trước tiên", được xem như "bệ phóng" đưa ông tới Nhà Trắng, trong suốt 4 năm qua, Trump đã đảo ngược hàng loạt chính sách dưới thời tổng thống Barack Obama và đưa ra rất nhiều chính sách mới.
Tổng thống Donald Trump tại khuôn viên Nhà Trắng hôm 12/1. Ảnh: AFP.
Giới chuyên gia đánh giá Trump đã thực hiện được phần nào lời hứa tranh cử, như ngăn các công ty Mỹ chuyển việc làm ra nước ngoài, cắt giảm thuế doanh nghiệp, hoàn thành hơn 700 km tường biên giới và cải cách hệ thống nhập cư để ngăn dòng người xin tị nạn, hay đảo ngược nhiều quy định về môi trường vốn kìm chân sự phát triển của nền kinh tế.
Trong ba năm đầu nhiệm kỳ, Mỹ tăng trưởng với tốc độ trung bình 2,5%, mức tăng được đánh giá khá vững chắc nếu không muốn nói là hiếm có. Trước đó, nền kinh tế dưới thời Barack Obama cũng tăng trưởng ổn định, nhưng chỉ ở mức 2,25%. Mỹ ghi nhận tỷ lệ thất nghiệp giảm trong ba năm đầu nhiệm kỳ Trump. Đặc biệt, năm 2019, tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ giảm xuống 3,5%, mức thấp nhất kể từ năm 1969. Tỷ lệ thất nghiệp của người da màu xuống dưới 6%, lần đầu tiên kể từ năm 1972. Thu nhập trung bình của các hộ gia đình - chuẩn mực đánh giá chất lượng sống - tăng thêm 6.000 USD trong 3 năm đầu nhiệm kỳ của Trump. Trong suốt 15 năm trước đó, mức tăng này chỉ đạt hơn 250 USD.
Bên cạnh các chính sách đối nội, nhiều chuyên gia cho rằng di sản lớn nhất mà Trump để lại chính là việc định hình chính sách ngoại giao đối đầu với Trung Quốc, xem Bắc Kinh là mối đe dọa địa chính trị ngày càng lớn với Washington và thế giới.
"Trump có thể được ghi nhận là người đặt ra mặt trận cạnh tranh quyền lực gay gắt trên mọi lĩnh vực và xem đây là trọng tâm chính sách đối ngoại của Mỹ. Những động thái để buộc người kế nhiệm Joe Biden phải duy trì cách tiếp cận đối đầu với Trung Quốc, đối thủ đang trỗi dậy nhanh chóng của Mỹ, có thể khó đảo ngược, nhờ sự đồng thuận chống Bắc Kinh ngày càng tăng ở lưỡng đảng và trong nước", Lucio Blanco Pitlo III, chuyên gia tại Tổ chức Con đường Tiến bộ châu Á - Thái Bình Dương tại Philippines, chia sẻ với VnExpress.
Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng cấp cao của trung tâm nghiên cứu chính sách toàn cầu RAND Corporation của Mỹ, cùng chung nhận định chính sách đối đầu với Trung Quốc là một trong những dấu ấn của chính quyền Trump.
"Khi nói tới nhiệm kỳ của Trump, tôi xin giới hạn đánh giá của mình ở chính sách về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của ông ấy", Grossman nói. "Chính quyền Trump đã xây dựng chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương ưu tiên đẩy lùi Trung Quốc bằng cách tăng cường quan hệ liên minh và đối tác. Nhìn chung đây là một động thái đáng hoan nghênh đối với toàn khu vực".
Trong bối cảnh mối quan hệ Mỹ - Trung ngày càng lao dốc và thậm chí bị đẩy đến bên bờ Chiến tranh Lạnh, nhiều nhà phân tích cho rằng rất khó để chính quyền mới của Biden có thể đảo ngược chính sách đối ngoại này.
Trump từng nhiều lần khẳng định "không có chính quyền nào" cứng rắn với Trung Quốc hơn chính quyền của mình và ông đã có "nhiệm kỳ đầu vĩ đại nhất trong lịch sử tổng thống".
Tuy nhiên, lời tuyên bố này của Trump khó nhận được sự đồng tình từ nhiều cử tri, chính trị gia và các nhà phân tích ở Mỹ, trong đó có Charles R Hankla, phó giáo sư về khoa học chính trị tại Đại học bang Georgia ở Atlanta. Ông Hankla cho rằng "thật khó để tìm ra thành tựu của Trump trong những năm tại nhiệm" khi phần lớn di sản đều "tiêu cực".
"Tác hại lớn nhất của Trump chính là vai trò của ông ấy trong việc làm suy yếu các thể chế chính trị Mỹ với những lời nói dối và phá vỡ chuẩn mực. Hậu quả khủng khiếp là cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol", phó giáo sư Hankla nói.
Cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol hôm 6/1, thời điểm quốc hội Mỹ nhóm họp để xác nhận chiến thắng của Joe Biden, đã gây chấn động cả nước Mỹ và thế giới. 5 người chết và hàng chục người bị thương sau khi đám đông ủng hộ Tổng thống Donald Trump vượt qua hàng rào cảnh sát, phá cửa xông vào tòa nhà quốc hội Mỹ.
Nhiều chính trị gia, nhà phân tích đã lên án cuộc bạo lực như "cuộc đảo chính", "bạo lực và phá hoại chưa từng có", hay "nỗi ô nhục" của nước Mỹ. Tổng thống đắc cử Biden gọi 6/1/2021 là "một trong những ngày đen tối nhất trong lịch sử quốc gia".
"Cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol đã làm lung lay truyền thống chuyển giao quyền lực trong hòa bình, vốn đặc trưng cho nền dân chủ Mỹ, đồng thời làm giảm uy tín và quyền lực mềm của Washington", Pitlo III nhận định.
Cuộc tấn công vào tòa nhà quốc hội Mỹ giống như "giọt nước tràn ly" khiến phe Dân chủ ở Hạ viện lập tức thúc đẩy nỗ lực xem xét bãi nhiệm Trump lần thứ hai trong vòng 13 tháng. Trump là tổng thống Mỹ thứ ba bị xem xét bãi nhiệm, nhưng là tổng thống đầu tiên bị luận tội hai lần
Ngoài ra, các chuyên gia thêm rằng việc Trump đơn phương rút khỏi nhiều thỏa thuận, tổ chức quốc tế như Hiệp định Đối tác xuyên Đại Tây Dương (TPP), Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, thỏa thuận hạt nhân Iran (JCPOA) hay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ngày càng đẩy Mỹ ra xa vai trò "anh cả" thế giới.
"Việc xem nhẹ toàn cầu hóa và chủ nghĩa đa phương của Trump đã làm suy yếu vai trò của Mỹ nhằm dẫn dắt toàn cầu đạt đồng thuận trong hàng loạt vấn đề từ thương mại tới môi trường", Pitlo III nói.
Mỹ đã mất đi nhiều sự ủng hộ của đồng minh châu Âu như Anh, Pháp, Đức dưới thời Trump. Tổng thống Mỹ cũng nhiều lần sử dụng các hội nghị quốc tế để chỉ trích đồng minh, đặc biệt là các đối tác NATO không đạt được mục tiêu về ngân sách quốc phòng.
"Khi Trump đe dọa chiến tranh thương mại hay xem xét lại giá trị mà các đồng minh và đối tác mang lại, ông ấy đang phá hoại chính chiến lược của mình. Quyết định rút khỏi TPP là một minh chứng đáng tiếc khác cho thấy Mỹ đang tự phá chính mình", Grossman cho hay.
Danh sách dài những thất bại trong nhiệm kỳ Trump có lẽ sẽ thiếu sót nếu không nhắc tới Covid-19, một trong những yếu tố ngáng chân Trump tái đắc cử. Giới chuyên gia nhận định ông tự hại mình khi không đánh giá Covid-19 đủ nghiêm túc, ngần ngại đeo khẩu trang và đưa ra những phát ngôn gây tranh cãi như gợi ý tiêm thuốc tẩy để diệt virus. Không ít người cũng cho rằng việc Trump nhiễm nCoV khi đang ở giai đoạn nước rút của chiến dịch tranh cử là kết quả tất yếu của sự chủ quan và xem thường đại dịch.
Hệ quả không chỉ là Trump thất cử, cách xử lý đại dịch yếu kém của chính quyền ông đã khiến Mỹ phải trả giá đắt. Hơn 24,5 triệu người nhiễm và hơn 407.000 ca tử vong vì Covid-19, khiến Mỹ trở thành vùng dịch lớn nhất toàn cầu. Covid-19 đồng thời gây ra cuộc khủng hoảng song trùng về y tế - kinh tế với nước Mỹ và hiện chưa có dấu hiệu chấm dứt.
"Trump sẽ được xem là một trong số tổng thống tệ nhất trong lịch sử Mỹ", phó giáo sư Hankla nói.
Thanh Tâm
Năm cuối nhiệm kỳ định hình di sản của Trump
Năm cuối nhiệm kỳ có lẽ là khoảng thời gian muốn quên của Trump, nhưng các nhà sử gia lại xem đây là năm định hình di sản của ông.
Nhiều nhà sử học đều đồng tình rằng năm cuối trong nhiệm kỳ của Donald Trump, với thất bại về xử lý đại dịch và kích động cuộc bạo loạn ở Đồi Capitol, đã định hình di sản trong nhiệm kỳ của Tổng thống Mỹ. Ngoài ra, cách Trump xử lý lần xem xét bãi nhiệm đầu tiên, biểu tình phản đối phân biệt chủng tộc sau cái chết của George Floyd và nhiều người Mỹ da màu khác, cùng nỗ lực thách thức kết quả bầu cử cũng tạo nên những dấu ấn cho 4 năm của ông ở Nhà Trắng.
"Di sản mà Trump để lại là một đất nước kiệt quệ, chia rẽ, bầm dập với các thể chế căng như dây đàn", Timothy Naftali, nhà sử học về các nhiệm kỳ tổng thống, nói.
Jeff Engel, nhà sử học về nhiệm kỳ tổng thống, không nghĩ bất kỳ điều gì Tổng thống Trump đã làm trong năm nay khiến mọi người ngạc nhiên, dù là người ủng hộ, người gièm pha hay các nhà phê bình trung lập.
"Những gì ông ấy đã làm trong ba năm đầu tiên tiết lộ ông ấy là ai và mọi thứ xảy ra trong năm qua chỉ tô đậm màu thêm cho bức chân dung đó", Engel nói.
Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng ở thủ đô Washington. Ảnh: AFP.
Đại dịch Covid-19, tác động tới tất cả khía cạnh cuộc sống ở Mỹ, không chỉ tác động tới những nhận xét trước mắt về nhiệm kỳ của Trump mà còn định hình cách nhìn nhận lâu dài về Tổng thống thứ 45 của Mỹ, theo Engel.
Mỹ, vùng dịch lớn nhất thế giới, đã báo cáo gần 409.000 ca tử vong và hơn 24,6 triệu ca nhiễm vì Covid-19 kể từ khi dịch bùng phát hồi đầu năm 2020.
"Nếu bạn hỏi tôi trước đại dịch, tôi có lẽ đã nói nhiều về cắt giảm thuế, bãi bỏ các quy định và thậm chí là nhập cư", Julian Zelizer, giáo sư về các vấn đề công và lịch sử tại Đại học Princeton, cho hay. "Đại dịch đã càn quét qua đất nước này và xác định những gì sẽ xảy ra. Và mọi thứ ông ấy làm trong năm qua sẽ được xem trọng hơn bất kỳ điều gì trong ba năm đầu tiên".
Các chuyên gia cho rằng một cuộc khủng hoảng y tế như vậy sẽ là thách thức lớn đối với bất kỳ tổng thống nào của Mỹ. Tuy nhiên, Trump đã đánh giá thấp mức độ nguy hiểm của đại dịch, thúc đẩy các phương pháp điều trị chưa được kiểm chứng, phớt lờ các khuyến nghị y tế, đối đầu với các chuyên gia y tế và phản đối việc đeo khẩu trang.
Tuy nhiên, chính quyền Trump đã làm việc tích cực để phát triển nhanh vaccine ngừa Covid-19, được ca ngợi như thành tựu khoa học đáng chú ý. Song chiến dịch phát triển vaccine thần tốc Operation Warp Speed chưa thể đáp ứng kỳ vọng về số lượng cho đủ người dân Mỹ.
Các nhà sử học nói rằng thành tựu về vaccine nên được đặt lên bàn cân với các quyết định khác của Trump về xử lý đại dịch Covid-19.
Engel cho rằng Trump đã có cơ hội để vượt qua thách thức và thay đổi câu chuyện về nhiệm kỳ của ông. "Một trong những điều mà mọi tổng thống cần để được ghi danh vào lịch sử như một tổng thống vĩ đại chính là một cuộc khủng hoảng lớn", Engel nói.
Nhiều sử gia cũng nói rằng di sản của Trump sẽ bị hủy hoại do việc từ chối chấp nhận kết quả bầu cử và những cáo buộc gian lận, gây mất niềm tin vào quy trình bầu cử của Mỹ. Đỉnh điểm là cuộc bạo loạn của người ủng hộ Trump ở Đồi Capitol hôm 6/1, khi quốc hội đang họp xác nhận chiến thắng của Joe Biden.
"Những hình ảnh đó sẽ còn mãi, để lại thiệt hại nghiêm trọng cho các quy trình dân chủ của chúng ta và định hình thời kỳ Trump", Laura Belmonte, giáo sư sử học và hiệu trưởng Đại học Khoa học Nhân văn và Nghệ thuật Tự do thuộc Virginia Tech, nhận định.
Kathryn Brownell, phó giáo sư tại Đại học Purdue, cho rằng ngày 6/1 là "đỉnh điểm" của việc Trump phớt lờ các luật pháp và chuẩn mực của nhiệm kỳ tổng thống.
"Cuộc tấn công vào Đồi Capitol, với sự khuyến khích và chỉ đạo của Tổng thống Trump, đã gây chấn động và chưa từng có tiền lệ", Brownell nói.
Phẫn nộ trước cuộc bạo loạn ngày 6/1, cũng như những mối đe dọa tới nền dân chủ và cuộc sống người dân, Hạ viện Mỹ một tuần sau bỏ phiếu thông qua xem xét bãi nhiệm Trump, biến ông trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử Mỹ bị luận tội hai lần.
Lần xem xét bãi nhiệm đầu tiên của Trump, với cáo buộc lạm dụng quyền lực và cản trở quốc hội, hồi tháng 12/2019 và sau đó được Thượng viện "tha bổng" hồi tháng 2/2020 có thể chỉ được xem như "dấu phẩy trong một danh sách dài những điều kỳ lạ và việc phá vỡ các quy chuẩn", theo Engel.
Nhà sử học về nhiệm kỳ tổng thống H.W. Brands cho rằng còn "quá sớm" để nói về di sản nào của Trump sẽ tồn tại lâu nhất, nhưng "nếu Trump tái đắc cử, những điều lạ thường của ông ấy có thể trở thành các tiêu chuẩn mới".
"Trump đã làm suy yếu niềm tin của các nước khác vào vai trò lãnh đạo của Mỹ, nhưng niềm tin có thể được khôi phục. Ông ấy đã thách thức tính hợp pháp của các cuộc bầu cử, nhưng cuộc bầu cử gần đây vẫn diễn ra, số phiếu vẫn được kiểm đếm và người chiến thắng sắp trở thành tân tổng thống", Brand nói.
Trong khi đó, Lindsay Chervinsky, một học giả về lịch sử, nói rằng tốc độ thay đổi nhân sự trong nội các của Trump là điều chưa từng có trong lịch sử Mỹ và có lẽ là "một trong số điều chưa từng có tiền lệ nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của ông".CNN.
Giáo sư Zelizer nói rằng một phần quan trọng trong di sản của Trump chính là mối quan hệ với đảng Cộng hòa và nền tảng ủng hộ vững chắc của ông.
Zelizer và nhiều nhà quan sát khác nói rằng khi các sử gia đánh giá di sản của Trump, họ sẽ trở lại với câu hỏi làm thế nào Trump có thể duy trì được nền tảng ủng hộ vững chắc trong đảng và của cử tri bất chấp các hành động thất thường của ông.
"Mỗi lần ông ấy vượt quá giới hạn của cái gọi là hành vi bình thường, Trump thường không phải trả giá vì điều đó mà thậm chí còn nhận được sự ủng hộ sâu sắc hơn", Belmonte nói. "Và đây là điều mà tôi nghĩ sẽ mất nhiều năm để các nhà sử học có thể giải đáp. Lý do gì khiến Trump có được lòng trung thành mãnh liệt này, bất kể ông ấy làm gì?".
Các sử gia cũng tin rằng di sản này của Trump sẽ được xác định bởi hướng đi của đảng Cộng hòa sau khi Trump rời nhiệm sở và cách các lãnh đạo tái cấu trúc lại đảng.
Nhà sử học Timothy Naftali cho rằng các cuộc bầu cử là cách hiệu quả để xác định uy tín của tổng thống, theo đó nhận định cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022 và các cuộc bầu cử tổng thống sơ bộ năm 2024 có thể là những chỉ số đánh giá về di sản cũng như tầm ảnh hưởng của Trump đối với đảng Cộng hòa.
"Những người Cộng hòa sẽ giúp xác định di sản của Trump và tôi không thể dự đoán nó sẽ như thế nào", Naftali nói và thêm rằng nó phụ thuộc vào "thành công chính trị của những người mang biểu ngữ Trump".
Thanh Tâm(TheoCNN)
