Từ nhân tai Formosa Hà Tình cho đến Thiên tai khắp các miền Trung: Âm mưu diệt chủng của TQ chỉ đạo CSHN
31.10.2020 20:48
Nhân tai, thiên tai tiếp tục hoành hành miền Trung Việt Nam Những thống kê khi cơn bão đi qua chưa thể phản ảnh hết những gì mà người dân trong vùng bão lũ phải gánh chịu. Đặc biệt là những người dân bị ảnh hưởng từ thủy điện trong cơn bão này. Họ chính là những phận người nổi trôi theo dòng nước từ thiên tai bão lũ và từ nhân tai – việc xả lũ của thủy điện.
Bão số 12 gây mưa lớn, chia cắt nhiều khu dân cư tại huyện Vạn Ninh, tỉnh Khánh Hòa
Cơn bão số 12 (Damrey) quét qua, đã để lại cho người dân miền Trung những tang thương, mất mát không gì bù đắp được: 106 người đã thiệt mạng, 25 người mất tích, gần 200 người bị thương, hơn 100 nghìn ngôi nhà bị sập và hư hỏng do mưa bão.
Trong đó, tỉnh Thừa Thiên Huế có đến hơn 70.200 ngôi nhà bị ngập và Đà Nẵng là hơn 11.500 ngôi nhà… Ngập lụt nghiêm trọng trên diện rộng tiếp tục diễn ra ở vùng trũng thấp tại các tỉnh từ Thừa Thiên – Huế đến Quảng Ngãi. Tại Khánh Hòa – nơi tâm bão, từ khi bão vào đất liền đến lúc bão đi qua, chỉ vài giờ ngắn ngủi nhưng đã lấy đi của người dân nghèo những sản nghiệp tích lũy cả cuộc đời. Chỉ sau một đêm, tất cả mất trắng và người dân phải gánh những nợ nần chồng chất không biết bao giờ mới trả được.
Những nơi khác, dù không nằm trong vùng tâm bão nhưng cũng chung số phận khi lũ lụt cũng đã cướp đi những gì quý giá nhất: sinh mạng người thân, hoa màu… Không thể diễn tả hết những tang thương, mất mát của người dân trong trận bão lũ vừa qua.
Tuyến đường Hùng Vương, Nguyễn Huệ (TP. Huế) ngập sâu trong nước sáng 5.11.2017
Vì sao?
Mọi vấn đề đều có căn nguyên của nó. Và trong trận đại hồng thủy này, ông Trời, thủ phạm số 1 đã gây ra cơn bão số 12 là điều tất nhiên, không ai bàn cãi. Đó chính là thiên tai – mang yếu tố khách quan! Nhưng cũng không thể đổ tội hết cho thiên tai, cho ông Trời!
Vậy có những nguyên nhân chủ quan nào?
Rừng phòng hộ đầu nguồn bị tàn phá, thu hẹp diện tích trong suốt mấy chục năm qua, làm mất tầng trữ nước, giữ nước trong thảm thực vật, làm chậm nguồn nước lũ tràn nhanh, các dòng chảy ra suối ra sông, làm hạn chế lũ lụt là nguyên nhân chính.
Những cánh rừng ở khu vực phía Bắc và miền Trung Tây Nguyên hầu như đã bị thu hẹp đến mức tối thiểu. Một sự trả giá và đánh đổi vô cùng lớn. Có thể thấy trong thời gian vừa qua ở Tây Nguyên, vụ 50 nghìn héc ta rừng bị tàn phá đã để lại hậu quả vô cùng to lớn. Hay gần đây nhất là vụ phá gần 61 héc ta rừng tại An Lão – Bình Định. Rừng phòng hộ quanh hồ Tả Trạch – Thừa Thiên Huế cũng chung số phận.
Nguyên nhân thứ hai: khi nhiều công trình thủy điện ở miền Trung được xây dựng tràn lan như hiện nay thì rừng đầu nguồn vốn có tác dụng điều hòa và giảm dòng chảy lũ ngày càng bị tàn phá, bị chuyển đổi mục đích sử dụng, từ đó sự mất an toàn hồ đập trong đó có đập thủy điện càng có nguy cơ gia tăng.
Trong thực tế, chỉ trong vòng 8 tháng từ 10.2012 – 6.2013 đã có 3 vụ vỡ đập thủy điện nhỏ ở 3 tỉnh miền trung và Tây Nguyên, đó là thủy điện Đak Krong 3 (Quảng Trị), Đắk Mếk 3 (Kon Tum) và Ya Krel 2 (Gia Lai). Cũng cần nói thêm, việc xả lũ đồng loạt của các thủy điện tại miền Trung trong cơn bão số 12 vừa qua cũng là một trong những nguyên nhân chính gây ra lũ chồng lũ tại một số địa phương.
Tất cả những yếu tố trên đều xuất phát từ con người. Thiệt hại do xả lũ đột ngột là một hiện trạng chung mà báo chí và dư luận trong thời gian vừa qua đã tốn không ít giấy mực phản ánh, phân tích. Tuy nhiên, thảm họa này vẫn lặp đi lặp lại như một cái hạn không thể tránh. Điển hình trong cơn bão vừa qua tại Thừa Thiên Huế, việc thủy điện xả lũ đột ngột khiến người dân nuôi cá lồng thiệt hại hàng tỉ đồng là một minh chứng.
Báo Công An TP.HCM cũng đã có bài viết phản ảnh về vấn đề này, nêu câu hỏi các đập thủy điện của tỉnh Thừa Thiên Huế đã điều tiết nước theo đúng quy chuẩn đã cam kết khi xây dựng và xả lũ quá nhanh như vậy đã đúng quy trình hay chưa?
Phố cổ Hội An chìm trong biển nước vào ngày 5.11.2017
Công tác dự báo có vấn đề
Đây là công việc rất quan trọng để phòng chống thiên tai do bão và giảm thiểu những mất mát, rủi ro cho dân, cho nền kinh tế. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần phải nói đến qua trận bão lụt vừa qua.
Cụ thể, lãnh đạo hai tỉnh Phú Yên và Bình Định đã phản ứng về dự báo bão số 12 trong cuộc họp vào ngày 6.11.2017 do Thủ tướng Chính phủ chủ trì về thiệt hại và khắc phục cơn bão 12. Trong cuộc họp này, ông Võ Ngọc Hòa – Chủ tịch UBND huyện Đông Hòa (huyện bị thiệt hại nặng nhất tỉnh Phú Yên), nói:
“Tôi thấy việc dự báo cơn bão này là chưa chuẩn. Dự báo bão là đi hướng tây-tây nam, chịu ảnh hưởng trực tiếp là Khánh Hòa đến Ninh Thuận, không đả động gì tới Bình Định cả, nhưng đấy, bão có vô Bình Định không mà dự báo vậy, trong khi Ninh Thuận lại không có. Phải khẳng định dự báo hướng đi của bão là chưa chuẩn”. Ông Hoà còn cho biết khi ông xuống dân để vận động tránh trú bão, người dân bảo rằng dự báo bão đâu có vào Phú Yên, chỉ vào Khánh Hoà và Ninh Thuận thôi…”.
Ông Hồ Quốc Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định cũng cho biết: “Khi chúng tôi phỏng vấn nhanh các thuyền viên thì họ báo rằng là do thông báo bão chỉ từ nam Phú Yên trở vào cho nên tất cả tàu họ vào Quy Nhơn để trú. Họ cứ nghĩ là an toàn rồi. Họ không nghĩ là bão vào thẳng biển Quy Nhơn rất là lớn, gió cấp 10, giật cấp 11-12, nên gây thiệt hại nặng nề”.
Những thống kê khi cơn bão đã qua cũng chưa phản ảnh hết những gì mà người dân trong vùng bão lũ phải gánh chịu. Đặc biệt là những người dân bị ảnh hưởng từ thủy điện trong cơn bão này. Họ chính là những phận người nổi trôi theo dòng nước vừa từ thiên tai bão lũ vừa từ việc xả lũ của thủy điện. Và cũng chẳng bao giờ có thể thống kê hết được những mất mát và tổn thất về tinh thần cũng như vật chất.
Những ngày này, cả nước cùng chung tay và góp sức cho những người dân trong vùng bão lụt. Đó là tấm lòng đáng quý và là truyền thống của người Việt Nam. Nhưng trong thâm tâm, không ai muốn xảy ra những hạn kỳ phận người nổi trôi theo dòng nước. Phải làm gì chứ!
Ý kiến chuyên gia
TS. Đào Trọng Tứ, chuyên gia Mạng lưới sông ngòi Việt Nam đã từng có những cảnh báo về nguy cơ vỡ đập thủy điện tại Việt Nam.
Trên Báo Giao thông vào ngày 10.12.2016, chuyên gia này đã đưa ra những vấn đề tồn tại hiện nay như sau:
“Khai thác tiềm năng thủy điện khác xa với khai thác các tài nguyên hóa thạch khác. Khai thác thủy điện tác động rất lớn đến môi trường, sinh thái của các dòng sông, suối, đến nguồn tài nguyên duy trì cho cuộc sống của con người, cho an ninh lương thực. Làm thủy điện, người ta phải xây dựng các công trình ngăn, chặn các dòng sông, tức là tác động đến nguồn nước, đến con sông – mạch sống mà mọi người, mọi ngành đều cần. Các công trình thủy điện được xây dựng trong điều kiện địa hình, địa chất, thủy văn phức tạp khó lường nhưng phải có độ an toàn cao nhất có thể nếu hạ lưu của nó là dân cư, là đô thị, làng mạc, là các cơ sở chính trị, xã hội, kinh tế…”.
TS Tô Văn Trường, chuyên gia về tài nguyên nước và môi trường, trên Báo Tuổi Trẻ ngày 23.10.2016 cũng đã đưa ra ý kiến rất cụ thể:
“Ước tính phải mất trung bình khoảng 15ha rừng cho 1MW thủy điện, tàn phá môi sinh rất ghê gớm. Cần rà soát loại bỏ các dự án thủy điện nhỏ lợi bất cập hại dù đã được phê duyệt trong quy hoạch. Đối với các thủy điện đang hoạt động, cần đánh giá lại các quy trình vận hành xả lũ và cấp nước đảm bảo dòng chảy tối thiểu cho hạ du, và phải có chế tài đủ mạnh để xử lý trách nhiệm đối với các trường hợp thủy điện gây ra sự cố ngập lụt”
Bên cạnh đó, có rất nhiều ý kiến khác cũng đã được thông tin trên báo chí. Điển hình là của ông Nguyễn Đình Xuân, Đại biểu Quốc hội hai khóa XI và XII có lần phát biểu:
“Thủy điện đã vượt tầm kiểm soát. Phong trào làm thủy điện rầm rộ 20 năm qua, đặc biệt là 10 năm trở lại đây, chúng ta không phủ nhận những mặt có lợi của nó. Tuy nhiên tác hại của nó, đặc biệt là mất rừng ở thượng nguồn làm gia tăng lũ lụt, hạn hán bất thường ở hạ nguồn đã diễn ra nhiều hơn. Hiện nay, các công trình thủy điện đã vượt quá tầm kiểm soát của các cơ quan nhà nước, nhiều công trình kém chất lượng, hồ đập không an toàn. Tôi cho rằng chúng ta phải rà soát lại xem phải làm gì để bớt đi những rủi ro đối với những đập thủy điện đã làm rồi.
Vì một công trình thủy điện chỉ có tuổi thọ nhất định, thường là 50 năm. Trên thế giới có những công trình thủy điện đã phải tháo dỡ trước hạn để trả lại đất rừng và sự thông suốt cho dòng sông…
Rõ ràng tính rủi ro của thủy điện rất lớn và điều này cần phải tính trong đánh giá chi phí lợi ích của quốc gia khi thực hiện các công trình thủy điện.
Vừa qua, một số thủy điện đã gây tác động xấu như mùa khô thì không xả nước khiến đồng bằng thiếu nước, ngược lại mùa lũ thì xả ồ ạt khiến người dân không kịp đối phó…
Lưu ý là có nhiều công trình thủy điện lẽ ra thuộc thẩm quyền của Quốc hội chứ không phải là của các cơ quan khác. Tuy nhiên bằng cách nào đó, chủ đầu tư đã lách luật để dự án của họ không đưa ra Quốc hội. Do đó, Quốc hội cần lắng nghe ý kiến cử tri, các nhà khoa học đối với những sự việc như vậy…”
Nhà thơ Văn Công Hùng, người đã có nhiều thời gian gắn bó với núi rừng Tây Nguyên, trong bài viết trên Văn nghệ Công an cũng đã đưa quan điểm của mình: “ Phải có một chính sách cụ thể, chiến lược rõ ràng để tồn tại cùng bão lũ. Trước hết là ở thái độ tôn trọng tự nhiên, trả lại tự nhiên những gì tự nhiên có. Đã xuất hiện những căn hầm tránh bão ở miền Trung, những ngôi nhà sống với lũ ở miền Tây vân vân…
Làm sao để không phải năm nào chúng ta cũng chứng kiến những mất mát những thiệt hại khủng khiếp mà không làm gì được, ngoài việc lại hô nhau… quyên góp…”.
Chủ đầu tư, vận hành thủy điện Đăk Mi là đảng viên cao cấp gộc Hoa miền Bắc một trong những thủ phạm gây ra lũ lụt và sạt lở núi miển Trung trong âm mưu diệt chủng theo lệnh TQ
(Doanh nghiệp) - Nhà máy thủy điện Đăk Mi 4 đặt tại Phước Hòa, huyện Phước Sơn, Quảng Nam, thuộc quy hoạch bậc thang thủy điện hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn.
Công trình gồm 2 bậc thang thủy điện, bậc trên là thủy điện Đăk Mi 4A và bậc dưới là Đăk Mi 4B.
Dự án có tổng mức đầu tư 5.630 tỷ đồng với tổng công suất 148MW và sản lượng điện bình quân năm là 752,51 triệu kWh.
Báo cáo của UBND huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, khoảng 16h ngày 28/10 trong lúc người dân trên địa bàn huyện còn đang đi tránh trú bão số 9 thì thủy điện Đăk Mi 4 lại xả lũ khiến nước dâng rất nhanh, lực lượng chức năng địa phương không kịp hỗ trợ di dời tài sản của người dân.
Lũ thủy điện đã khiến nhà cửa của 106 hộ dân ở thị trấn Thạnh Mỹ và 215 hộ dân ở xã Cà Dy bị ngập lụt, tất cả tài sản trong nhà bị trôi mất.
Được biết, xã Cà Dy và thị trấn Thạnh Mỹ cách hồ thủy điện Đắk Mi 4 lần lượt khoảng 40km và 50km.
Trước đó chỉ 1 giờ, tức 15h ngày 28/10, Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Mi (đơn vị quản lý vận hành nhà máy thủy điện Đăk Mi 4) thông báo nhà máy thủy điện này dự kiến vận hành xả lũ vào 15h30 cùng ngày với lưu lượng xả tràn 11.400 m3/giây.
Có thể thấy việc xả lũ được tiến hành chỉ sau thông báo chưa đầy 1 giờ, trong khi người dân đang tránh trú bão số 9 nên không kịp trở tay. Theo tìm hiểu, công trình nhà máy thủy điện Đăk Mi 4 đặt tại xã Phước Hòa, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam, thuộc quy hoạch bậc thang thủy điện hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn gồm 2 bậc thang thủy điện, bậc trên là thủy điện Đăk Mi 4A và bậc dưới là Đăk Mi 4B.
Dự án có tổng mức đầu tư 5.630 tỷ đồng với tổng công suất 148MW và sản lượng điện bình quân năm là 752,51 triệu kWh.
Nhà máy thủy điện Đăk Mi 4 được khởi công từ cuối tháng 4/2007 và hoàn thành vào tháng 5/2012 bởi chủ đầu tư, tổng thầu xây lắp là Tổng công ty IDICO - Công ty Cổ phần (HNX: IDC), đơn vị quản lý vận hành là Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Mi có vốn điều lệ 1.000 tỷ đồng, trong đó IDC góp 260 tỷ đồng, tương đương 26% vốn.
IDC được thành lập năm 1994 thuộc Bộ Xây dựng và là một trong những "ông lớn" về khu công nghiệp tại Việt nam. Hiện IDC đang đầu tư nghiên cứu và phát triển 10 dự án khu công nghiệp trên cả nước với diện tích 3.270 ha, tập trung chủ yếu tại miền Nam.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn hoạt động cung cấp điện năng, lĩnh vực giao thông, xây lắp…
Hiện IDC có vốn điều lệ 3.000 tỷ đồng, là doanh nghiệp có vốn lớn thứ 8 trên sàn niêm yết HNX. Công ty IPO thành công vào tháng 10/2017 khi bán hết hơn 55 triệu cổ phiếu, trong khi lượng đăng ký mua gấp 5 lần chào bán, với các nhà đầu tư nước ngoài mua 75% lượng đấu giá.
Sau đó, doanh nghiệp đưa cổ phiếu lên sàn UPCoM vào 24/11/2017 với giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên 23.940 đồng/cổ phiếu. Cổ phiếu IDC chuyển sang niêm yết HNX kể từ 10/12 với giá tham chiếu 18.500 đồng/cổ phiếu.
Trong quá trình cổ phần hóa, công ty có chào bán cổ phần cho 2 cổ đông chiến lược là Tập đoàn SSG và Tập đoàn Bitexco đều đang sở hữu 65 triệu cổ phiếu, tỷ lệ 22,5% vốn điều lệ.
Theo Quyết định số 908/QĐ-TTg ngày 29/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh mục doanh nghiệp có vốn nhà nước thực hiện thoái vốn đến hết năm 2020, Bộ Xây dựng sẽ phải thoái toàn bộ 36% vốn nhà nước tại công ty này trước ngày 30/11/2020, tương đương khối lượng 108 triệu cổ phiếu IDC.
Nếu không hoàn thành trước hạn, thì hoàn thành chuyển giao về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) trước ngày 31/12/2020.
Về tình hình kinh doanh, doanh thu bình quân hàng năm của IDC dao động trong khoản 4.000 - 5.000 tỷ đồng với mức lợi nhuận sau thuế trồi sụt từ 138 - 449 tỷ đồng. Công ty hiện có 12 công ty con, 5 công ty liên kết và 3 đơn vị trực thuộc. Quy mô tổng tài sản hiện hơn 14.500 tỷ đồng.
Công ty Cổ phần Thủy điện Đăk Mi được thành lập từ ngày 10/8/2011, địa chỉ trụ sở chính tại thôn Lao Mưng, xã Phước Xuân, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam. Người đại diện pháp luật là ông Vũ Quang Hội (sinh năm 1963, quê quán Thái Bình. Địa chỉ hiện nay ở quận Ba Đình, TP. Hà Nội). Được biết ông Hội cũng là đại diện của loạt doanh nghiệp có tiếng khác.
Công ty có ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất, truyền tải và phân phối điện. Ngoài ra là trồng rừng và chăm sóc rừng; hoàn thiện công trình xây dựng; cung ứng và quản lý nguồn lao động...
Theo VNF
Vâng lệnh TQ tàn phá môi sinh
Chuyên gia: 'Mất rừng tự nhiên là một trong nguyên nhân sạt lở núi'
Mưa lớn và kéo dài, địa hình dốc, mất rừng tự nhiên... là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng sạt lở đồi núi nghiêm trọng ở miền Trung vừa qua.
Ông Trịnh Xuân Hòa, Phó viện trưởng Khoa học Địa chất và Khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường), đơn vị thực hiện đề án "Điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh báo trượt lở đất đá các vùng miền núi Việt Nam", trả lời VnExpress về tình trạng sạt lở đất ở miền Trung thời gian qua.
- Ba tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam liên tiếp xảy ra các vụ sạt lở đồi núi nghiêm trọng, ông nhận định gì về thực trạng này?
- Năm 2012, chúng tôi bắt đầu thực hiện "Điều tra, đánh giá và phân vùng cảnh báo trượt lở đất đá các vùng núi Việt Nam". Đề án đã lập được 25/37 bản đồ hiện trạng cấp tỉnh, trong đó Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam đều là những tỉnh nguy cơ sạt lở cao, hoặc mật độ sạt lở tập trung ở một địa bàn rất cao.
Số liệu thu thập năm 2018 cho thấy Quảng Trị có 241 vị trí sạt lở với 27 vị trí quy mô lớn, 4 vị trí quy mô rất lớn và đặc biệt lớn. Trượt lở đất đá thường xảy ra dọc hành lang đường Hồ Chí Minh. Mật độ toàn tỉnh không cao, nhưng mức độ tập trung ở một vài địa bàn lại rất dày, ví dụ huyện Hướng Hoá có 147 điểm sạt lở (chiếm 61%)..
Thừa Thiên Huế được khảo sát năm 2019, ghi nhận 151 vị trí nguy cơ trượt lở, 205 vị trí đã xảy ra trượt lở. Trong đó, 4 điểm quy mô đặc biệt lớn (trên 100.000 m3), 61 vị trí có quy mô lớn. Trượt lở thường xảy ra trên các sườn taluy dọc tuyến giao thông chính và khu dân cư như đường Hồ Chí Minh, quốc lộ 74, 71 và 49. Tương tự Quảng Trị, mức độ toàn tỉnh Thừa Thiên Huế không cao nhưng trên địa bàn cụ thể lại rất cao, ví dụ huyện A Lưới có 122 điểm (59%)
Quảng Nam được điều tra năm 2019, các huyện Bắc Trà My, Nam Trà My, Tiên Phước, Phước Sơn có nguy cơ trượt lở rất cao. Toàn tỉnh ghi nhận 723 vị trí biểu hiện trượt lở, 1.286 vị trí đã xảy ra trượt lở. Trong đó, 12 vị trí quy mô rất lớn và một vị trí quy mô đặc biệt lớn. Trượt lở tập trung chủ yếu ở đường Hồ Chí Minh, Trường Sơn Đông, quốc lộ 40B và các sườn núi trồng cây lâm nghiệp.
- Về nguyên nhân tự nhiên, mưa là yếu tố đầu tiên kích hoạt sạt lở. Theo nghiên cứu, chỉ cần mưa khoảng 100 mm hoặc nhỏ hơn nhưng kéo dài liên tục chục ngày là đủ khiến đất đá bão hòa nước. Thực tế vừa qua, mưa liên tục nhiều ngày, nhiều nơi ghi nhận lượng mưa chưa từng có lên tới hơn 2.000 mm. Lượng mưa lớn như vậy đã gây ra lũ quét kéo theo sạt lở đất.
Ngoài ra, địa hình các tỉnh miền Trung thấp dần ra biển nhưng khá đột ngột, tạo ra độ dốc 14-32 %, cộng với địa chất phức tạp, lớp vỏ phong hóa dày; thảm phủ chủ yếu là rừng trồng, rừng tái sinh cũng là nguyên nhân dẫn tới tình trạng sạt lở nghiêm trọng.
Tiếp theo là các hoạt động dân sinh như phá rừng, mở đường, xây dựng công trình... đã thúc đẩy quá trình tai biến địa chất. Để làm đường, làm công trình thì phải bạt núi, xẻ taluy dẫn tới mất chân và mất ổn định sườn dốc, tạo độ dốc cao hơn, mất thảm thực vật dẫn tới nguy cơ sạt lở. Thực địa cho thấy các điểm sạt lở tập trung ở sườn núi, nơi dân cư sinh sống hoặc dọc các tuyến đường, các công trình nhân tạo.
Mất rừng tự nhiên cũng là nguyên nhân dẫn tới sạt lở. Nhiều nơi tỷ lệ che phủ của rừng lên tới 70-80%, nhưng là rừng tái sinh hoặc rừng trồng. Khả năng giữa nước của rừng tái sinh rất hạn chế so với rừng tự nhiên. Rừng trồng đa phần là keo, sau một vài năm thu hoạch trồng cây lại mới khiến liên kết đất yếu, hệ thống rễ cây trồng không phát triển để giữ lại nước.
Địa hình nơi xảy ra lở đất vùi lấp hơn 50 người ở Trà Leng, Nam Trà My, Quảng Nam. Ảnh: Ngọc Thành
Quảng Nam, Thừa Thiên Huế xảy ra ít nhất 5 vụ sạt lở lớn một tháng qua. Các khu vực này có điểm chung về địa hình, địa chất, rừng và đã có cảnh báo nguy cơ trượt lở đất đá cao theo bản đồ hiện trạng cũng như bản đồ cảnh báo khi bàn giao về địa phương.
Ví dụ vụ sạt lở tại thôn 1, xã Trà Vân (Nam Trà My, Quảng Nam) xảy ra trên địa hình có độ cao 600 đến 900 m, nguồn gốc bóc mòn, xâm thực, độ dốc sườn tự nhiên 20-30%; thảm thực vật chủ yếu là rừng trồng với độ che phủ khoảng 65-70%; mạng lưới khe suối đa phần ngắn và dốc, thung lũng suối hẹp ở thượng nguồn, tiết diện ngang hình chữ "V" là những yếu tố nguy cơ cao xảy ra trượt lở, đã được cảnh báo.
Trong diện tích khu vực trượt lở ở thôn 1, xã Trà Vân có sự phân bố của đứt gãy chạy theo phương Đông Bắc - Tây Nam và gần nút giao với đứt gãy Tây Bắc - Đông Nam. Các khe nứt này đã làm cho đá của khu vực bị cà nát, đập vỡ khiến kết cấu của đất yếu, đồng thời tạo điều kiện cho quá trình phong hóa phát triển sâu 20 đến 30 m. Vỏ phong hóa này giàu khoáng sét khi gặp nước sẽ nhanh chóng bị chảy nhão tạo thành lũ quét, sạt lở.
- Đề án nêu trên sẽ đưa ra cảnh báo như thế nào cho các tỉnh miền Trung?
- Ngoài việc lập bản đồ hiện trạng các tỉnh, đề án còn lập được 15/37 bản đồ phân vùng cảnh báo sạt lở đến từng xã, với khoảng 15.000 điểm trượt lở và đang tiếp tục thực hiện. Dù bản đồ cảnh báo chưa hoàn thành, tôi nghĩ rằng các cấp địa phương vẫn có thể dựa vào đó đưa ra phương án phòng tránh hợp lý, hạn chế được phần nào thiệt hại.
TS Trịnh Xuân Hoà nói về hiện trạng sạt lở đất. Ảnh: Gia Chính
Ngoài các tỉnh nêu trên, Hà Tĩnh, Quảng Bình cũng là những địa phương cần cảnh giác cao. Trượt lở chủ yếu xảy ra dọc vách taluy dương của Quốc lộ 8, đường Hồ Chí Minh.
Ở Hà Tĩnh, chúng tôi đã khoanh được 6 vùng cấp I, nguy cơ trượt lở, tai biến địa chất rất cao với diện tích hơn 50 km2; 4 vùng cấp II với diện tích 588 km2, 8 vùng cấp III với diện tích 1.400 km2 và 3 vùng cấp IV với diện tích 963 km2.
Ở Quảng Bình, các vùng nguy cơ cao gồm xã Kim Thủy (Lệ Thủy) với diện tích 80 km2; dọc quốc lộ 12A và đường liên thôn xã Dân Hóa (Minh Hóa) với diện tích 9,5 km2; đường liên thôn vào bản Si, xã Trọng Hóa (Minh Hóa) với diện tích 7,5 km2.
- Đâu là giải pháp giúp nâng cao khả năng cảnh báo, ứng phó với sạt lở?
- Giải pháp hữu hiệu nhất là lắp đặt hệ thống máy quan trắc đa thiên tai. Hệ thống này có thể đưa ra dự báo gần như sát với thực tế. Tuy nhiên, hiện cả nước mới có 10 máy. Do số điểm nguy cơ trượt lở rất nhiều nên việc lắp máy khắp nơi là không khả thi.
Trước mắt, ta có thể học hỏi kinh nghiệm của Thái Lan là trang bị cho mỗi làng, bản một cột đo mưa. Mưa đến một mức nhất định thì sơ tán dân. Phương pháp này vừa đỡ tốn kém và dễ triển khai.
Ngoài ra, bản đồ phân vùng cảnh báo đã được chuyển đến các địa phương, cơ quan quản lý cần dựa trên bản đồ này để nhận biết khu vực nguy cơ sạt trượt cao, không bố trí định cư, định canh.
Mỗi địa phương cần lập vùng an toàn để khi có thiên tai thì dễ dàng sơ tán dân. Đồng thời, quy hoạch sử dụng đất cần đặt mục tiêu bảo vệ rừng đầu nguồn lên đầu, trồng rừng ở những nơi thường trượt lở đất đá.
Các chuyên mục 
