Sự đau buồn và tức giận trước thông tin sáu phụ nữ châu Á nằm trong số những người thiệt mạng trong vụ xả súng ngày 16-3 tại ba tiệm massage ở TP Atlanta, bang Georgia đã gióng lên hồi chuông về tình trạng gia tăng bạo lực chống người gốc Á ở Mỹ.

Và đây không chỉ là vấn đề của riêng nước Mỹ, đài CNN ngày 21-3 cho biết. 

Từ tây sang đông

Từ Anh đến Úc, các báo cáo về tội phạm căm thù chống người gốc Á đã gia tăng ở các nước phương Tây trong bối cảnh đại dịch bùng phát trong vòng một năm qua. 

6 cô gái châu Á bị bắn chết: Hồi chuông không chỉ tại riêng Mỹ. Ảnh: CNN

Theo CNN, các vụ việc phân biệt chủng tộc và bài ngoại đối với người Đông Á và Đông Nam Á vẫn đang diễn ra, khi họ bị xa lánh trên tàu, bạo hành bằng lời nói và thậm chí là cả hành hung thể xác.

Trong năm qua, một số chính trị gia phương Tây đã liên tục nhấn mạnh mối liên hệ giữa Trung Quốc với sự bùng phát COVID-19, cũng như đưa ra những những chỉ trích nhắm đến Bắc Kinh. Đây được xem cũng chính là “ngòi nổ” cho vấn nạn trên, khi người gốc Á ngày càng trở thành mục tiêu của nạn phân biệt chủng tộc.

Việc nhiều quốc gia châu Âu, bao gồm Pháp, Đức và Bỉ, không thu thập dữ liệu nhân khẩu học về sắc tộc vì lý do lịch sử khiến việc đánh giá chính xác quy mô và mức độ nghiêm trọng của vấn đề khó khăn hơn.

Theo số liệu thống kê về tội phạm căm thù của Sở Cảnh sát Thủ đô London (Anh), hơn 200 vụ tội phạm thù hận chống lại những người gốc Đông Á đã xảy ra từ tháng 6 đến tháng 9-2020, tăng 96% so với cùng kỳ năm 2019.

CNN dẫn lời ông Peng Wang - giảng viên tại ĐH Southampton ở miền nam nước Anh -  cho biết ông đã bị một nhóm bốn người đàn ông hành hung khi đang chạy bộ gần nhà vào một buổi chiều lạnh giá.

Ông Peng bị thương nhẹ ở mặt và chảy máu mũi. Tuy nhiên, vụ việc này khiến ông lo lắng về việc rời khỏi nhà, cũng như tương lai của mình tại nước Anh và sự an toàn của cậu con trai nhỏ, ông Peng nói với CNN.

"Những gì họ đã làm là không văn minh, điều này không nên xảy ra trong xã hội ngày nay. Họ chỉ đối xử với tôi như một con vật" - ông Peng chia sẻ. 

Một cuộc khảo sát được thực hiện hồi tháng 6-2020 cho thấy 3/4 người gốc Hoa tại Anh từng bị phân biệt chủng tộc.

“Người vô hình”

Trong bối cảnh đại dịch COVID-19 hoành hành khắp châu Âu, các nhà hoạt động tại Tây Ban Nha và Pháp bắt đầu nhận thấy tình trạng phân biệt chủng tộc. 

Các chiến dịch, như #NoSoyUnVirus (#IAmNotAVirus), đã được khởi xướng nhằm nâng cao nhận thức về sự gia tăng bạo lực đối với người gốc Á.

Tuy nhiên, CNN dẫn lời một số nạn nhân chia sẻ rằng mức độ nghiêm trọng của sự phân biệt đối với người gốc Á vẫn còn “mờ nhạt” trong cộng đồng.

6 cô gái châu Á bị bắn chết: Hồi chuông không chỉ tại riêng Mỹ. Ảnh: CNN

Hồi tháng 3-2020, một người đàn ông Mỹ gốc Hoa, Thomas Siu, cho biết đã bị tấn công dữ dội ở thủ đô Madrid của Tây Ban Nha, sau khi hai người đàn ông hét lên những lời chế nhạo chủng tộc về COVID-19 vào ông.

Ông Siu, thời điểm đó đang là sinh viên, cho biết từ tháng 1 đến tháng 3-2020 đã bị “hành hung bằng lời nói” 10 lần. Ông cho biết bản thân đã không thể chịu đựng thêm nữa và ông đã có những lời lẽ phản kháng lại những người đàn ông kia.

Tuy nhiên, hai người đàn ông đã không dừng lại, mà còn đánh ông bất tỉnh, ông Siu cho biết.

“Tôi luôn biết rằng có sự phân biệt chủng tộc ở đây và mọi người không thực sự thừa nhận điều đó” - ông Siu chia sẻ với CNN.

CNN dẫn lời bà Susana Ye - một nhà báo Tây Ban Nha 29 tuổi, người đã thực hiện một bộ phim tài liệu về cộng đồng người Hoa ở nước này hồi năm 2019 - chia sẻ rằng bạo lực đối với người gốc Á ở Tây Ban Nha đã trở thành một vấn đề bình thường và được báo chí Tây Ban Nha đưa tin ít hơn.

"Đối với nhiều người, đó không phải là vấn đề quan trọng vì nhiều nhà báo không sống trong cộng đồng hoặc không biết các thành viên của cộng đồng. Họ không có quan điểm chống phân biệt chủng tộc và họ không biết về các cộng đồng khác ngoài cộng đồng của họ" - bà Ye chia sẻ.

Bà Ye cũng cho biết một số vấn đề trong việc đưa tin về tội phạm thù hận ở Tây Ban Nha là do rào cản về ngôn ngữ, lo sợ một số người bị trục xuất và xu hướng thế hệ lớn tuổi giữ im lặng về các vụ việc.

"Tôi nghĩ rằng một số cá nhân lựa chọn bạo lực, bạo lực bằng lời nói và bạo lực thể chất bởi vì họ cho là chúng tôi sẽ không đưa ra phản ứng gì. Họ đã quen với việc các vụ việc phân biệt chủng tộc ít xuất hiện trên báo chí" - bà Ye nói.

Bà Quan Zhou Wu - người sáng tác truyện tranh tại Tây Ban Nha - cũng có quan điểm. 

"Vụ tấn công ở TP Atlanta không xuất hiện trên các trang đầu của truyền thông ở Tây Ban Nha, đó là một tin tức siêu, siêu nhỏ, chúng tôi như người vô hình" - bà Quan nói với CNN.

Theo một báo cáo của chính phủ Tây Ban Nha được công bố hồi năm 2019, 2,9% công dân gốc Á sống ở nước này là nạn nhân của tội phạm thù hận. 

Tuy nhiên, trong khi những hành vi phạm pháp như vậy đối với công dân Tây Ban Nha được ghi nhận, các số liệu lại không được phân theo sắc tộc. Chính phủ Tây Ban Nha vẫn chưa công bố số liệu năm 2020.

"Vì một tương lai cho thế hệ sau"

Tại Pháp, các nhà hoạt động cho biết đại dịch COVID-19 đã khiến hình ảnh của cộng đồng người châu Á trở nên tồi tệ hơn. 

Ông Sun-Lay Tan - phát ngôn viên của tổ chức Security for All - nói rằng: "Kể từ năm 2020, sự phân biệt chủng tộc đã trở nên công khai hơn, khi mọi người nói rằng họ không thích người gốc Á hoặc họ không thích Trung Quốc".

6 cô gái châu Á bị bắn chết: Hồi chuông không chỉ tại riêng Mỹ. Ảnh: CNN

Theo Security for All, ước tính vào năm 2019, cứ hai ngày lại có một vụ tội phạm thù hận đối với một người châu Á chỉ tính riêng ở khu vực Paris. 

Ông Tan chia sẻ trải nghiệm đầu tiên về chủ nghĩa bài ngoại ở Pháp là vào tháng 2-2020, khi một người đã đổi chỗ trên tàu điện ngầm sau khi ông ngồi xuống.

“Cha mẹ chúng tôi đã đối mặt nạn phân biệt chủng tộc nhưng họ chấp nhận vì họ muốn hòa nhập tại đất nước này. Chúng tôi là thế hệ thứ hai của những người nhập cư ở Pháp, trách nhiệm của chúng tôi là lên tiếng và làm cho nước Pháp tốt hơn cho thế hệ tiếp theo" - ông Tan nói.

Theo CNN, đây không chỉ là vấn đề của riêng châu Âu. 

Một báo cáo của Viện nghiên cứu Lowy (Úc) hồi tháng 3 cho thấy hơn 1/3 người Úc gốc Hoa cảm thấy họ bị đối xử khác biệt hoặc ít thuận lợi hơn trong năm qua. Trong khi đó, 18% nói rằng họ đã bị đe dọa hoặc tấn công về thể chất do “di sản Trung Quốc của họ”.

Nỗi sợ hằn sâu

Trở lại với tình hình tại nước Anh, cô Kay Leong - sinh viên đến từ Singapore - nói với CNN rằng một người bán hoa hồng trên phố đã hét lên "coronavirus, coronavirus" sau khi cô từ chối mua hoa.

"Tôi không đến từ Trung Quốc nhưng tôi tưởng tượng rằng tất cả người châu Á sẽ cảm thấy bối rối khi phải đối mặt kiểu phân biệt chủng tộc này"- cô Kay chia sẻ.

Cô Kate Ng - một nhà báo 28 tuổi người Malaysia gốc Hoa làm việc tại tờ The Independent - nói với CNN rằng trong khi các vụ tấn công ở Mỹ có vẻ lan rộng hơn rất nhiều, thì các vụ việc được ghi nhận ở Anh lại khiến người dân Đông Nam Á “ớn lạnh”.

"Tôi muốn ra ngoài một mình khi có nhiều người xung quanh. Nhưng tôi tự hỏi bản thân: 'Có nhiều khả năng mình sẽ bị bạo hành bằng lời nói hoặc bị tấn công không?'" - cô chia sẻ.